Jest to wieloczynnikowa, przewlekła, zapalno-świądowa choroba skóry, uwarunkowana głównie genetycznie; towarzyszy jej silny, uporczywy świąd i występowanie zmian skórnych. Jej istotą jest wytwarzanie przeciwciał klasy IgE, w wyniku zetknięcia się z alergenami środowiskowymi.
Atopia zazwyczaj objawia się jako zapalenie skóry, a objawy kliniczne atopii są rezultatem silnego świądu (drapania się, ocierania, wylizywania). Mogą wystąpić również rumień i grudki, nadkażenia bakteryjne czy grzybicze, zapalenie spojówek. Objawy chorobowe, w zależności od alergenu, mogą pojawiać się sezonowo lub trwać cały rok.
Do reakcji alergicznej u psa z atopią dochodzi w wyniku przenikania alergenów środowiskowych przez naskórek (np. roztocze kurzu domowego, pyłki, pleśnie) lub kontaktu z określonymi alergenami pokarmowymi. U chorych zwierząt wytwarzane są przeciwciała klasy IgE przeciwko alergenom. U zwierząt z atopią warstwa lipidowa naskórka jest osłabiona przez co skóra staje się bardziej podatna na podrażnienia. Warstwa lipidowa jest odpowiedzialna za nawilżenie oraz wzmocnienie skóry, a także za ochronę przed drobnoustrojami - dlatego konieczna jest przewlekła, doustna suplementacja kwasami omega-3.
Kluczowe w leczeniu atopowego zapalenia skóry jest: identyfikacja czynników wyzwalających nasilenie objawów oraz zastosowanie leczenia miejscowego i ogólnego, aby ograniczyć stan zapalnego i świąd. Istotne jest także zwalczanie dodatkowych czynników wyzwalających takich jak pasożyty zewnętrzne (pchły), przerost flory bakteryjnej/drożdżaków, eliminacja składników pokarmowych wywołujących atopię.
Atopia jest chorobą nieuleczalną wymagającą terapii przez całe życie zwierzęcia. Celem leczenia, jest zapewnienie komfortu życia; nie dopuszczenie do fazy przewlekłej i skrócenie fazy ostrej z jednoczesną terapią przeciwświądową.
Terapia przeciwświądowa jest dobierana indywidualnie do pacjenta i jego opiekuna. Dodatkowo wskazana jest odpowiednia dieta oraz szamponoterapia specjalnymi szamponami, które pozwalają na usuwanie alergenów ze skóry oraz nawilżanie skóry, ograniczenie namnażania się drobnoustrojów.
U pacjentów z atopią bardzo ważna jest regularną profilaktykę przeciwpchelną przez cały rok.
Psom oraz kotom po skończonym pierwszym roku życia można wykonać serologiczne testy alergiczne z krwi. Pacjent alergik może żyć w komforcie pod warunkiem, że są przestrzegane zasady leczenia.